Психологиялық қызмет

Психологиялық қызмет.

1-9 сыныптар арасында  « Мен –адаммын, мен –тұлғамын!» атты тақырыпта

сынып сағаттары  өтіліп, оқушыларға  5-9 сыныптарда  «Өмір – өзен», « Өмір жайлы сөйлесейік»  атты  тақырыбында   тренингтер   өтті.

5-7 сыныптар  арасында «Мен өмір сүргім  келетін әлем!»  тақырыбында  сурет көрмесі  қойылды.  9- сыныптар  «Бақытты сәттер» тақырыбында  газет шығарып, коллаж  дайындады.

  5-сынып  Тренгинг  «Қарым-қатынас жасай білу  де  өнер»

« Мен өмір сүргім келетін әлем»  тақырыбына   оқушылардың салған суреттері.

«Зорлық зомбылықсыз балалық  шақ» ата-аналар  жиналысы.

Оқушылар тесттке  жауап беріп жатыр. 9- сынып   Тәрбие  сағаты  «Зиянды әдеттер»

Стресске қарсы релаксация

(Бүкіләлемдік  денсаулық сақтау  ұйымдарымен ұсынылған)

1.    Тыныш, әлсіз жарық жанған жерде, ыңғайланып  жатыңыз ( немесе отырыңыз);

Киіміңіз  сіздің қозғалысыңызға кедергі келтірмеу, қыспау керек.

2.    Көзіңізді жұмып, терең, жай  демалыңыз.Демді тартып алып  он секундтай деміңізді ұстап тұрыңыз.Деміңізді асықпай шығарыңыз, босаңсығаныңызды қадағалаңыз  және  ойша өзіңізге айтыңыз: «Дем алу, дем шығару, құйылу мен төгілу сияқты». Осылайбес-алты рет қайталаңыз. Содан соң жиырма секундтай дем алып  алыңыз.

3.     Бар күшіңізбен жеке және тұтастай  бұлшықеттеріңізді жиырыңыз. Жиыруды  он секундқа  дейін ұстаңыз, содан соң  бұлшықеттеріңізді  босатыңыз.Солай істей тұра, олармен не болып жатқанын  байқаңыз. Осы процедураны  үш рет қайталаңыз, босаңсыңыз,бәрінен хабарсыз болыңыз, ешнәрсе ойламаңыз.

4.   Үстіңізден төменнен  жоғары қарай  неғұрлым   жайланған сезіміңізді  нақтырақ  сезінуге тырысыңыз, аяқ саусақтарынан  сан арқылы, жанбас, кеудеден басқа дейін. Ішіңізден « Мен тынышталып жатырмын, маған жайлы, мені ешнәрсе  алаңдатпайды».

5.    Босаңсыған  қалпыңыз сіздің денеңіздің  барлық  бөлігін жайлап алғанын елестетіңіз.  Сіз өзіңізден  қуаттың кетіп бара жатқанын елестетесіз. Иығыңыздың босаңсығанын сезесіз,мойыныңыз, бет бұлшық еттері (Аузыңыз аздап ашылыңқырап қалуы мүмкін)  Алаңсыз «шүберек қуыршақ» құсап  жатыңыз. Осындай  сезіммен  отыз секундтай рахаттаныңыз. 

6.   Онға дейін санаңыз, ойша өзіңізге  әр келесі  санмен  бірге   сіздің ойыңыз  босаңситынын  елестетіңіз. 

7.    «Ояну»  басталады.Жиырмаға дейін санаңыз.Өзіңізге « Мен жиырмаға дейін санап болғанда, менің көздерім ашылады, мен өзімді сергек сезінетін боламын. Аяқ- қолдарымдағы  жағымсыздықты сезінгенім кетеді».

 Осындай жаттығуды  аптасына  екі-үш рет жасау  ұсынылады. Басында ол  жарты сағаттай  уақытты алатын болады, кейін, үйрене келе  релаксацияға оңай қол жеткізуге болады.

Аударған Жакашбаева А.А.

Бақытты болғысы келгендерге арналған 90 ауыз сөз

·       Ойламаған жерден бас айналдырарлықтай бақ  қонып, байып кетермiн деп сену – бос далбаса.

·       Кез келген ақыл-есi дұрыс адам әлдебiр қолдаушы күштерге сенуден бас тартып, тек өзiне, өз күшiне ғана үмiт артуға тиiс. Адамды бақытсыз ететiн нәрсе –ерiк-жiгерiнiң  әлсiздiгi мен тәуекелсiздiк.

·       Қол а алған iстi тоқтатпаңыз. Бүгiн бiтiруге болатын шаруаны ешқашан ертеңге қалдырма.

·       Есiңiзде болсын, кез келген iстi тоқтату немесе сылбырлыққа салыну сiзге тек қана зиянын тигiзедi.

·       Сiз үшiн әр кезде ең басты iс-ол дәл  қазiр қолға алған шаруа болуға тиiс.

·       Кез келген iстi сабырмен, өз-өзiңе деген нық сенiммен iстеуге тырыс. Жылдам  қимылдауды-асығыс-үсiгiс, атүстi iс қылу деп түсiнуге болмайды. Есiңiзде болсын, өз iсiне шынайы берiлген шаруаға салқынқандылықпен қарайтын, әр iстi нық сенiммен бастап, шыдамдылықпен аяғына дейiн жеткiзе алатын адам ғана бақытты бола алады.

·       Бойыңыздан жаманшылыққа орын бермеңiз. Жан тазалығы мен тән тазалығын сақтаңыз. Өзiң ешкiмдi қорлама, өзiңдi ешкiмге қорлатпа.

·       Мақтаншақтық пен көпіртпе көп сөздiлiк адамның жан дүниесiн улап, жақсы қасиеттерден жұрдай етедi.

·       Мықты адам аз сөйлеп, көп iс тындырады.

·       10 Өтiрiк айтпа. Екi жүздi болудан сақтан.

·       Ең бастысы, өзiңдi-өзiң алдама, әйтпесе бiрте-бiрте басқаларды да алдауға  тез етiң өлiп кетедi.

·       Өтiрiкпен өрге басып, байимын деп ойлама, өтiрiктiң соңы өкiнiшпен аяақталады.

·       Өзiңнiң кемшiлiктерiң  мен әлсiз тұстарыңды өзiңнен жасырудың  пайдасы аз. Сондықтан өзiңе-өзiң ащы шындықты мойындатуға тырыс. Өйткенi өзiн-өзi алдап үйренген адам арын таза ұстай алмайды.

·       Күтпеген жерден келетiн кездейсоқ бақытқа сенбе. Жоқ нәрсеге дәмеленiп, алтын уақытты босқа өткiзгенше,сол бақыт «ауылын» өзiң  iздеп тап .

·       15.Сiздiң iшкi жан дүниеңiз бет әлпетiңiзден, сыртқы пошымыңыздан бiлiнбейтiн болсын. Сыртқы көз бiрден байқай алмайтын, құпия болғаны дұрыс.

·       16. Сiздiң алға қойған мақсаттарыңызға жетуiңiзге кедергi келтiретiн ең  қауiптi дұшпандарыңыз : арақ, темекi, есiрткi.

·       17. Өзiңiз түскен қоғамдық ортада өзiңiздi жақсы ұстап, iш тарта сөйлесе бiлсеңiз, сiздiң өмiр жолыңыздың табысты болуы осығанда байланысты.

·       18. Кейде нелер керемет талантты, адал адамдар өздерiн дұрыс ұстай алмағандықтан «қою шаңның» арасына енiп, жоқ болып кетiп жатады.

·       19.Өз ортаңда өзiң туралы жақсы ой туғызу үшiн бәрiмен де жылы әрi бiр қалыпты, қысқа, нақ, әрi сабырлы сөйлесуге тырыс

·       20.Әңгiмелескен кезде сұхбаттасушыныұ көзiне тiк қарап, оның айтайын дегенiн сабырмен тыңдап, асықпай сөзiнiң аяғын күтiңiз.

o      21.Пiкiрталасқа түскенде сабырлы кейiп сақтап, бет-әлпетiңiзден ұстамдылықты байқатып, ақылға сыйымды, шындыққа жанасатын аргументтермен қаруланғаныңыз жақсы.

·       22.Бiреулердiң сiздi кемсiтуiне немесе сiзге ескерту жасауына жол бермеу керек.

·       23.Өзiңiздi ренжiткен адамға өз уақытында керi соққы берiп, қорғана бiлiңiз. Бiрақ сiздiң iс-қимылыңыз әдептiлiктен асып кетпесiн. Осындай кездiң өзiнде  өзiңiздi еркiн ұстап, сыпайылық сақтаңыз. Әрекеттерiңiздiң арты ушығып кететiндей жағдайға жеткiзбеу керек.

·       24.Жас денi сау адамға кедей өмiр сүру ұят, тiптi қылмыс. Ол өзiнiң материалдық  дүниедегi кедейлiгi жан дүниесiнiң кедейлiгi жан дүниесiнiң кедейлiгiiнен туындап жатқанын бiлмейдi.

o      25.Өзiңе  қорқынышты, түбiнде түк шыәпайтын үмiтсiз iспен айналыспа.

·       26.Аздан бастап, көп iс тындыр немесе шағын дүниеден бастау алған iсiң –үлкен дүниелерге ұласып жатсын.

§      27.Бiр iстi бастаған екенсiң, өзiңе өзiң сенбей, жарым жолда тоқтатпа.  Бар күшiңдi салып, мүлде тығырыққа тiрелгенше iзден, еңбектен.

§      28.Қиял қуған дарынсыз адамдар арманмен аспанда қалықтап, ата-даңқын шығару үшiн шамасы келмейтiн ұлы iстердi атқармақ болып ұмтылады. Мұның ешкiмге пайдасы жоқ, керiсiнше, айналасындағыларға көп қиыншылық „келуi мүмкiн.

§      29.Дарынды, талантты адамдар кiшкентай ғана дүниелерден бастап, ұлылыққа қол жеткiзедi.

§      30.Өзiңiздiң  мiнез-құлқыңызды, қолыңыздан не келетiнiн, неге ебiңiз бар екенiн жақсылап екшеп алыңыз да, өмiрдегi сара жолыңызды, өзiңiз айналысатын iстi таңдап алыңыз.

§      31.Сiздiң  атқаратын iсiңiз өзiңiзге шын мәнiнде ұнағанда ғана үлкен жетiстiктерге жетуiңiз мүмкiн.

§      32.Адам өзiне қажеттi құнды бiлiм мен өнердi және мiнез құлықты өзiн қоршаған ортаны асықпай зерттеп, бақылау арқылы ала алады.

      33.Егер сiз осы уақытқа дейiн өмiрiңiздiң ең жарқын

     сәттерiн,  денсаулығыңызды, күш-қуатыңызды әр түрлi күнахарлық   iстермен шұғылданумен жоғалтып келген болсаңыз, осы жерден кiлт  тоқтаңыз. «Ештен де кеш жақсы», алда әлдеде өмiр бар.

§      34.Өнер, ғылым және кез келген еңбек адамзатқа пайда әкелетiн ниетпен жасағанда ғана сол еңбек ақталып, жемiсiн жеуiң мүмкiн.

§      35.Сiз өзiңiздi адамзат үшiн жаңа iс атқару мақсатымен  құай жерге арнайы түсiрген адаммын деп есептеңiз. Соған лайық болыңыз. Сонда сiз дүниедегi ең данышпан ұстаздардың бiрiне айналасыз.

§      36.Адамның мiнез-құлқын , оның шын мәнiнде қандай екенiн бақытсыздыққа   ұшырағанда білесіз.

Баланы  мадақтап жақсы  көрудің  35  тәсілі

1-ші сөз «Жарайсың»

2-ші сөз «Керемет»

3-ші сөз « Жақсы»

4-ші сөз «Сен бәрін де үйренуе  тиіссің»

5-ші сөз «Үздіксің»

6-шы сөз «Таңғажайыпсың»

7-ші сөз «Ақылдысың»

8-ші сөз «Сен  бүгін керемет  іс тындырдың»

9-шы сөз « Мен бақыттымын»

10-шы сөз «Өзгешесің»

11- шы сөз «Сен дарындысың»

12 –ші сөз « Сен маған осы  түріңмен  ұнайсың»

13-ші сөз « Сен бәрінен де артықсың»

14-ші сөз « Сен маған қажетсің»

15-ші сөз « Құттықтаймын»

16 –шы сөз «Мен сені мақтан тұтамын»

17-ші сөз « Сенімен жұмыс істеу  өте қызық»

18 –ші сөз «Мен үшін сеннен артық ешкім жоқ»

19 –шы сөз « Ешкім сенің  орныңды алмастыра  алмайды»

20-шы сөз «Тамаша»

21 –сөз « Күннен  күнге істеген ісің  артық  болып келеді

22-ші сөз « Сен бүгін көп іс атқардың»

23-ші сөз «Күндегідей емес  бүгін ерекшесің»

24-ші сөз « Сен  жақсы жолдассың»

25-ші сөз « Мен осыны көптен күтіп едім»

26-шы сөз « Сен менің күнімсің»

27 –ші сөз «Маған сенің көмегің қажет»

28 –ші сөз « Сені тебірентетін, ойландыратын 

нәрсенің  бәрі мен үшін маңызды.

29-шы сөз « Бұл жерден мен сенсіз шыға алмаймын»

30-шы сөз «Бастамасы жақсы»

31-ші сөз « Сен меннен  де артық болдың»

32 –ші сөз «Саған бір нәрсе бола қалған жағдайда есімнен адасамын»

33-ші сөз «Сені дүниеге  әкелгеніме қуаныштымын»

34-ші сөз «Мені осылай жасауға үйретші»

35- ші сөз «Сен өмірімнің  мәнісің»

Қымбатты досым!

Сеннен   сұрайтынымыз:   барлық сұрақтарға   ойланып ашық және   шын  жауап   бер. Қорықпа, өзіңнің   шыншылдығыңан     ешқандай    зардап  шекпейсің.  Көмегің үшін  рахмет!

 Анкета

1.  Сіз қай жерде көбірек   жәбірленуді    сезесіз?

а) отбасында; б) мектепте ; в) көшеде.

 2.   Сізге   кім жиі  тіл тигізеді? 

а) ата-аналар; б) мұғалімдер; в) сыныптастар; г) достар.

 3.Қорлауға қарсы   Сіз  қандай қорғаныс түрлерін  қолданасыз?

 а)  Қарсы   тіл тигізу; б)   физкалық   қарсыласу – басқыншылық; / агрессия/

в) іштей  ренжу; г) Анашаға,алкогольге  бас қою;

 4. Сіздің ойыңызша, сіздің өміріңізге ( балағаттау, ұрып –соғу, кемсітушілік, психологиялық қысым)     қандай салдарын тигізеді? 

 а)   мінезімнің  қалыптасуына  әсер етеді; б) соқпақтан  шығарады;

 в) депрессияға әкеледі; г) енжарлық  пайда болады;  д) депрессия пайда болады; е)өмірден   кеткім келеді.

 5.  Сын  сағатта   Сіз   көмекті   қайдан табасыз?

а) отбасында; б) мұғалімдерден; в) жолдастарымнан;

 г) сыныптастарымнан; д) мектеп психологынан, әлеуметтік   психологтан;

 е)  психотерапевттен;  ж) діннен.

 6.  Отбасындағы   өз жағдайыңызға   қанағаттанасыз ба?

а) ия; б) жоқ.

 7.   Егерде  Сіз  өз жағдайыңызға   қанағаттанбайтын болсаңыз, себебін көрсетіңіз:

 а)  жоғары   талап,  қаталдық;

 б) төмен   материалдық   мүмкіндіктер, осыдан  толық экономиялық тәуелділік;

в)ата-аналар тарапынан   немқұрайлылық;  г) маскүнемдік,  моральдық  азғындық;

д)қайырымдылықтың, көңіл бөлушіліктің жоқтығы; е)ортақ  мәдениеттің   жеткіліксіз  дәрежесі;  ж) түсініспеушілік;

 з) ортақ  қызығушылықтың   жоқтығы; и) қарым-қатынастығы  дөрекілік ;

 к) үй жұмыстарының міндеттерін   әділетсіз  бөлу.

8. Сіз  ата-аналарыңызбен   ақылдасасыз ба? (көрсетіңіз- ,әкеммен, анаммен, екеуімен  де.)

 а) зат сатып алғанда; б) мектеп   мәселелері  жайында;

 в) кешке   шаш  үлгісін,  киім таңдағанда; г) достар таңдағанда;

 д) басқа себептермен ( қандай   екенін жазыңыз).

 9.Сөйлемді аяқтаңыз.

Мен  ертең .............................. ……………………………………………………………

Мен мектепті бітірген кезде .............. …………………………………………………….

 Уақыт  келеді,  менқашан, ........... ………………………………………………………

Мен  өмір сүргім келеді,  өйткені.............. ………………………………………………….

 Мен сол  кезде ғана бақытты болам, қашан .......... ……………………………………..

Мен өзімді көңілсіз сезінген кезде, мен  үміт  артамын…………………………………

Жергілікті  қоныстанған  адамдардың   қоғамдағы  суициалдық  мінезге  көзқарасын      анықтау   мақсатындағы  әлеуметтік сауалнама

(үлкендер үшін  сауалнама)

Суицид –     жан-жақты тығырықтан шыға алмауынан   немесе  эмоционалдық  тоқыраушылыққа байланысты  өзінің өміріне   өлім келтіретін,  бір де бір  қажеттілігі  қанағаттындырылмағанына  байланысты саналы түрде  зақым  келтіру.

1.     Жасы---------------   жынысы:      ер                әйел       (қажетін сызу)

2.    Сіздің балаңыздың жасы  ------------ жынысы   ----------------

3.     Сіз  өзіңіздің балаңыздың өміріне   қатысасыз ба?(бірге бассейнге бару,отбасылық  кинолар көру және т.б.

а)Күн сайын

б) Аптасына екі, үш рет

в)  Баланың сұрауы бойынша

4.    Сіз  қалай ойлайсыз,   өз балаңызды  түсінесіз  ба?

Ия                             Жоқ

Қанша  пайызға?

                                   10%   20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

5.Сіздің балаңыз   жиі   қызығушылықсыз,  терең  уайымда, эмоционалды қиналып, мүсәпір, енжар  жағдайда  жүреді.

а)Ешқашан

б) Сирек

в) Кейде

г) жиі

д) Әрқашан

6.Сіздің балаңыз  өзінің ойларын дауыстап  (« Бәрі  мағынасыз және мәнсіз», «Менсіз бәріне жақсы болар еді!», «Бәрін жек көремін...», «СЕндер мені түсібейсіңдер!» және т.б.) өзіне  зақым келтіретінін  айтқан кездері болды ма? (қажеттісін сызу)

а) Ешқашан,        б) Сирек,    в) Кейде,   г)Жиі,     д)Әрқашан

7. Сіздің баоаңыздың достары бар ма? (қажеттісін сызу)

А)Аз,        Б) Барлығындағыдай,        В) Көп

8. Сіздің балаңыз құрдастарына     суицид жасайтыны туралы айтты  ма? (қажеттісін сызу)

а) Ешқашан,     б) Сирек,    в) Кейде,     г)Жиі,       д)Әрқашан

9. Сізде балаңызбен  жақын сөйлесетін  мүмкіндігіңіз  болады  ма? (қажеттісін сызу)

 А) Ия,       Б) Жоқ

Қаншалықты жиі

а)Күн сайын,      б) Аптасына екі, үш рет,    в) Мәселенің  туындауына  байланысты

10. Сіз балаңыздың не  жоспарлап жүргенін, не туралы армандайтынын   білесіз бе? (қажеттісін сызу)

 а) Ия,       б) Жоқ

11. Сіздің ойыңызша балаңыз  өзін бақытты сезіне  ме? (қажеттісін сызу)

а) Ешқашан,      б) Сирек,    в) Кейде,      г)Жиі,      д)Әрқашан

12.  Сіз қалай ойлайсыз, адамдарды  өз  өмірлеріне   балта шабуға не   итереді?  ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

13. Сіздің ойыңызша, адамдар өзін өлтіруге құқы бар?  Неге?

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

14.Сіз  өмірді   қанша пайызға  жақсы көресіз? (қажеттісін сызу)

                10%   20%   30%   40%   50%   60%   70%   80%   90%   100%

Рахмет!