Қазақстанның білім беру жүйесіне өзгеріс

Қазақстанның  білім беру жүйесі қазіргі заманауи көшке

ілесу үшін өзгерістерді  қажет

етеді.                 Қазақстанның

білім беру жүйесіне өзгеріс енгізуде әлемдік тәжірибенің  әсері зор. Өзгеріс енгізу кезіндегі салдарды

болжау – Қазақстанның білім беру жүйесіндегі кейінгі өзгерістердің жоқтығы.

Менің жұмыс істейтін мектебім қазіргі заман талабына сай  өзгертуді 

қажет етеді. Жаңаша оқыту үрдісін негізге ала отырып, мектептің

іс-тәжірибесіне өзгерту енгізу бүгінгі күннің талабы. Кембридж

университеті  ұсынған  бағдарлама 

қазақстандық мұғалімдердің тәжірибесіне сапалы өзгеріс енгізеді деген

идеяны дәлелдеуге негізделген. Мұғалімдердің кәсіби дайындық деңгейін жетілдіре

отырып, сабақтың құрылымы мен құрылысын өзгертуде бағдарлама идеясын өз

тәжірибелерінде қолдану. Менің ойымша, 

өз мектебімде «Нені оқытуды емес, қалай оқытуды» жолға қою қажет.  Менің осындай қорытындыға  келуім мұғалімдердің бұрынғыдай білім

стандартына сай дәстүрлі сабақтар емес, Кембридж университеті бағдарлама

аясындағы жеті модульді  басшылыққа

алғаны жөн дер ем, яғни топтық жұмысты ұйымдастыру арқылы оқушылардың сыни

ойлауын  қалыптастыру, дамыту,  нәтижеге жету. Мәселені бірлесіп шешудің

амалын табу, барынша жоғары ұжымдық нәтижелерге қол жеткізу. Бірінші деңгей

мұғалімдері, коучтердің ықпалымен әріптестерімен тәжірибелерін бөлісу. Бірінші

деңгей бағдарламасы бойынша «Бетпе-бет» кезеңінен кейін өзімнің жұмыс істейтін

мектебіме келіп, мектептің дамыту жоспарын жасап, әріптестерімді таныстырдым.

Кембридж университетінің бағдарламасы бойынша курстан өткен мұғалімдердің  тәжірибесі менің мектебімнің жұмысына оң

өзгерістер енгізеді деп сенемін. Осы мақсатта мектеп мұғалімдері біліктілікті

арттыру курсынан үйренген шеберліктерін жеті модульді басшылыққа алып, мектеп

тәжірибесіне енгізді.  Бұл

бағдарламаның  мақсаты –  барлық жастағы, соның ішінде бастауыш сынып

оқушыларының кез келген мазмұнын түсінікке сыни тұрғыдан қарап, ең керекті

пікір, ұйғарым таңдауға, шешім қабылдауға 

үйрету. Оқушылардың білім деңгейін көтеруге, шығармашылыққа баулуға,

ойларын еркін айтуға, тез арада шешім табуға ат салысатын бірден-бір тиімді

бағдарлама деп айтуға болады. Қорытындысында менің мектебімде оқыту мен оқудағы

жаңа тәсілдер арқылы сабақтың құрылымы мен құрылысы өзгерді, сыни тұрғыдан

ойлауға үйренді /қарсы пікір айтуға, шешім қабылдауға, ойлауға, жаңа тәсілдерді

меңгеруге үйренді/, /балалардың, мұғалімнің сыни тұрғыдан ойлауы/оқыту үшін

бағалау және оқуды бағалау мақсатында міндетті түрде кері байланыс жүргізілетін

болды, оқыту мен оқуда ақпараттық коммуникациялық технологияларды /АКТ/

күнделікті пайдаланады, талантты және дарынды балаларды оқыту, балаларды оқытқан

кезде жан-жақтылыққа үйрету/, оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес оқыту және

оқу, оқытуды басқару және көшбасшылықпен жұмыс істеу тәжірибеге енді.Негізгі

материалдар тиісті сабақтарда қарастырылатын жеті модульге сараланған. Алайда,

осы жеті модульде қарастырылған идеялар сабақта пайдаланатын жекеленген

стратегиялар мен тәсілдер сияқты өзара байланыста болады. Модульдер:

1)      Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер;

2)      Сыни тұрғыдан ойлауды үйрету;

3)      Білім беру үшін бағалау және оқуды бағалау;

4)      Білім беруде АКТ-ны пайдалану;

5)      Талантты және дарынды балаларды оқыту;

6)      Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес білім беру және

оқыту;

7)      Білім берудегі басқару және көшбасшылық         

Бұл жобада мұғалім көшбасшы

болып, мұғалім де, оқушы да сыни тұрғыдан ойлай білу керек. Бұл модульдерде

қарастырылған идеялар бір ‑ бірімен өзара байланыста болады. Мұғалімдер білім

беруде, яғни оқыту мен оқуда 

төмендегідей модульдерді басшылыққа алуға ықпал ететін боламын.

1)Білім беру мен білім алудағы жаңа тәсілдер – диалог

негізінде білім беру мен метасана, яғни оқушыларды оқуды өз бетінше

жалғастыратын білім жинау жауапкершілігін түсінуге және өз мойнына алуға қалай

көмектесуге болатынын көрсетеді.

2)Сыни тұрғыдан ойлауға оқыту – оқушылардың да,

мұғалімнің де сыни тұрғыдан ойлауын дамытады.

3) Оқыту үшін бағалау және оқытуды бағалау – мұғалімдер

мен балалардың формативті және жиынтықты бағалауды жүзеге асырады.

4)Оқытуда АКТ-ны

пайдаланады – АКТ арқылы слайд дайындайды, интернет желісінде жұмыс жасайды,

сандық технологияларды және АКТ‑ны сабақ беруде тиімді пайдаланады.

5)Талантты және

дарынды балаларды оқыту мақсатында оқушылардың қабілеттіліктерін түсінуге

қатысты ой‑пікірлерді, оларды кеңінен оқытуға ықпал ететін оқу бағдарламаларын

кеңейтеді және барлық оқушылардың осындай қажеттіліктерін қанағаттандыратын

білім беру мен оқытудың сараланған стратегияларын таңдау жөніндегі идеяларды

қамтитын болады.

6)Оқушылардың жас

ерекшеліктеріне сәйкес білім беру мен оқытуда – баланың жас шамасына сай

қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағыттайды.

7)Білім беруді

басқару және көшбасшылық – білім беруде сыни тұрғыдан бағалау, өзгерту және

тәрбие мен білім саясатын қайта бағалау нәтижесінде барлық деңгейлердегі

өзгерістерді мұғалімдер бастамасымен жүзеге асырады. Көшбасшылық мұғалім

енгізетін өзгерістер тарапынан қарастырылады. Іс-әрекетті зерттеу мақсатында

мұғалімдердің сабақтарына көшбасшылар, тәлімгер, коучтар, басқа да ынта

білдірген мұғалімдер қатысады және оның нәтижелілігін талқылайтын болады

Нәтиже: Топтық жұмыс барысында: өзара қарым-қатынас дамиды;

-         

өзін-өзі таныту

қабілеті артады;

-         

басқаларды қолдау

және бақылау мақсаттары айқындалады.

Сабақты

жоспарлау үшін сіз ең алдымен не істейсіз? Сабақты

жоспарлауда қандай да бір қағидаттарға сүйенесіз бе? Неліктен?Сабақты

жоспарла-уда не нәрсеге көңіл бөлген жөн? Неліктен?

Мақсат. Күтілетін

нәтиже. Жалпылама; Нақты емес; Шындыққа сәйкес емес; Өте кең ауқымды.  S – specific  M

– measureable  A – achievable

R – realistic. T – timely

1)      (Specific) Спецификалық,

нақтылы. Яғни не нәрсеге қол жеткізу қажет.

2)      (Measurable) Өлшеуге

болатын. Яғни мақсатқа жеттік деп айта алатындай болу керек.

3)      (Achievable) Қолжетімді.

Яғни іс-әрекетке негізделген. Себебі нақтылы қандай іс-әрекет өзімізге қажет

нәтиже беретінін түсініуіміз қажет.

4)      (Realistic) Шындыққа

негізделген. Яғни қойылған мақсатқа жете алатындай.

5)      (Timely) Нақтылы мерзімі

және мақсатты жүзеге асыратын орынды 

құралдары болу керек.

Мақсат: « қазақ тілінен

білімін жақсарту». Мақсаттың талдауы:

Нақтылы емес; Өлшеу қиын; Мерзімі көрсетілмеген;

SMART

негізінде          қойылған мақсат:

 «екі апта ішінде    фонетикалық талдау жасап үйрену»

Мақсат қою – белгілі бір уақыт аралығында жүзеге асатын

үздіксіз процесс. Әрбір қойылған мақсатты үнемі талдап, қажет болса қайта

қарастыру керек. Үздіксіз талдау жасау мұғалімдерге маңызды шешім қабылдауға

көмектеседі. Ең маңыздысы жүзеге аспай қалған немесе мерзімі бойынша қалып

отырған мақсаттарға мән беру.

Критериалды бағалау. Білім 

берудің негізгі мақсаты : бүгінгі заман талабына сай,  жаңа ағымға қабілетті, өзі шешім қабылдай

алатын, өздігінен білім алуға ынталы 

тұлғаны қалыптастыру.Критериалды бағалауды енгізудің мақсаты: 

Мектепте

оқыту сапасын жоғарлату. Мектеп бітірушілердің 

білімін халықаралық  стандартқа

сәйкестендіру. Критериалды бағалаудың енгізу себебі:

Бес

балдық жүйенің қазіргі заманға сай білім жүйесін қанағаттандыра алмауы;

Оқушы танымындағы өзгерістер мен білім саласындағы қалыптасқан  қайшылықтар; Әлеуметтік сұраныстардың

өзгеруі.Критериалды бағалау-бұл  білім 

берудің мақсаты мен мазмұнына 

негізделген  оқушының  оқу- танымдық 

құзырлығын қалыптастыруда 

алдын-ала  белгіленген   жетістіктермен салыстыру үрдісі. Критериалды  бағалаудың басты  ерекшелігі– алдын-ала ұсынылған бағалау

шкаласы;анық, айқындылығы;бағаның әділдігі;өзін бағалауға мүмкіндіктің берілуі.Қалыптастырушы 

бағалаудың  мұғалім үшін

тиімділігі. Тақырыпты меңгеру дәрежеін анықтайды.Жұмысына

сараппама жасауға  жетелейді.Кемшіліктеріне назар аударта отырып, оқушының

дамуына бағыт береді.

Ескеретін

жағдай:  Бағалау –   Білім деңгейі белгіленген критерийбойынша

бағаланады.

Оқушы

бағалау критерийімен таныс болуы керек . Критерий оқушы қабылдай алатындай болу

керек.Мұғалімнің жетекшілігімен өз жұмысын бағалай алуы керек.

Баға қою – Дәстүрлі жағдайдағы баға қою.

Қазақ тілі сабағында қолданылатын

критерийлер.  А критериі   Жаңа ақпаратты түсіну және меңгеру.  В критериі    Жаңа ақпаратты талдау және мәтінмен

жұмыс.

С критериі   Стиль  және тілді 

қолдану.  Қазақ тілі  пәнінен бағалау  критериі

“Оқушының  

оқу  жетістігін бағалау  критерийі”. Тақырыбы: Оқушылардың білім жетістіктерін

мазмұндама жұмысыарқылы бағалауда критериалдық жүйені қолдану.Мақсаты:Тыңдаушыларды негізгі бағалаудың

мазмұндама жұмысында қолданылатын критерийлерімен таныстыру. 

Анықтамасы:Критериалды

бағалау-бұл  білім  берудің мақсаты мен мазмұнына  негізделген 

оқушының  оқу- танымдық  құзырлығын қалыптастыруда  алдын-ала 

белгіленген   жетістіктермен

салыстыру үрдісі . Критериалды

бағалауды енгізудің мақсаты:  Мектепте оқыту

сапасын жоғарлату. Мектеп  бітірушілердің

білімін  халықаралық стандартқа

сәйкестендіру. Білім сапасын бағалау жүйесіндежаңарту

мәселесі.1.  Бағамен оқушының жұмысы бағаланады. 2.  Дескрипторлар оқушыға алдын-ала белгілі   болуы шарт. 3. Оқушы өз білім деңгейін

анықтай алуы қажет. 4. Нақты білімділік мақсатты бағалауы қажет.Критериалды  бағалаудың басты  ерекшелігі: алдын-ала ұсынылған бағалау шкаласы; анық, айқындылығы;бағаның

әділдігі;өзін бағалауға мүмкіндіктің берілуі. Критериалды бағалаудың

функциялары:Бағалау функциялары: Ынталандыру,

Белсенділік, Түзету, Дамытушы.Принциптері: Нақтылық, Әділдік, Жүйелік

Критериалды 

жүйе арқылы бағаның  қойылуы: Критерий бойынша оқушының оқу жетістіктері деңгейлі

белгіленеді. Нақты балдар немесе бағалар қойылады

Критериалдық бағалау жүйесіарқылы: Оқушының тұлғалық бағытын белсенділікке бағыттау;

Тұлғаны нәтижеге жеткізу. Өсу динамикасын кез-келген кезеңде анықтау

Қалыптас-тырушылық  және негізгі бағалау     арқылы       білімін      анықтау

Критериалды

бағалау : Қалыптастырушы бағалау – Күнделікті

алған білімінің меңгерудеңгейін анықтайды.

•        

Негізгі

бағалау –

Бір тарауға байланысты қалыптастырған бәләм деңгейін анықтайды. Қалыптастырушы бағалау: Күнделікті

алған білімінің меңгеру  меңгеру деңгейін

анықтайды. Негізгі бақылау жұмысына 

дейін білімінжүйелейді.Кездескен қиыншылықтарын қалыпқа келтіруге

оқушыға мүмкіндік береді.

Негізгібағалау:

ü  Негізгі бағалау белгілі

бір  тақырыпты қорытындылау мақсатында

орындалады.

ü  Мазмұны оқылған

материалды қамтуы керек.

ü 

Негізгі бағалаудағы оқушының алған бағасы тоқсандық

баға болып табылады.

q 

Қолданылуы: Негізгі бағалауда барлық

критерийлер   барынша қолданылуы керек.

q 

 Критерий

оқушының жас ерекшелігіне,  бағдарламаға

сай алынады.

q 

 Әрбір

жетістік  балмен және дескриптор арқылы

белгіленеді.

q 

Тоқсан соңында әр 

критерий бойынша  негізгі

бақылаудан алынған  орташа балл

есептелінеді.

•        

Пән

бойынша қолдану:  Қазақ тілі – Шығармашылық

жұмыстар

•        

-Тест,

Мәтінмен жұмыс, мәнерлеп оқу, мазмұндама, диктант

•        

Мазмұндаманың  анықтамасы:

v  Мазмұндама - оқушының тіл

мен әдебиеттен алған білімдерін тексерудің  

негізгі нысандарының бірі.

v 

 Мазмұндамаарқылы баланың өз ойын  жүйелі баяндай білу қабілеті мен тіл байлығы,

сауаттылық деңгейі айқын көрінеді.

v   Мазмұндаманыбағалауда  оқушы 

жұмысының  мәтін мазмұны мен

негізгі ойға сәйкестігі, тақырыптыңтолық ашылуы, баяндау жүйесі ескеріліп,

сөздік қорының деңгейіне, сөйлем құрылысына, мәтіннің стильдік біртектілігіне,

шеберлігіне назар аударылады.

Талаптары:

1. Сөздік қорының орынды пайдалануы.

1.  Синоним, антоним, омоним,
2. тұрақты сөз тіркестерін тәжірибе жүзінде қолдана білу.
3. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін дұрыс
4. пайдалану .
5. Өз ойын грамматикалық тұрғыдан дұрыс,
6. логикалық бірізділікпен жеткізе білуі.
7. Өздігінен қорытынды жасау.

1. Осы талаптарды жүзеге асыруы тек жазылым
2. әрекеті арқылы емес, оқылым, тыңдалым, айтылым әрекеттері негізінде іске
3. асады.

А критерийі   Жаңа ақпаратты түсіну

және меңгеру.

В критерийі    Жаңа ақпаратты

талдау және мәтінмен жұмыс.

С критерийі  Стиль және тілді    қолдану.